تعریف:
QR-Code یک نمایه (بارکُد) رمز دار دو بعدی با ساختار ماتریسی می باشد که به منظور رمز گشایی محتویات آن با سرعت زیاد طراحی شده است. این نمایه دربردارنده‌ی چیدمانی از چهارگوش‌ها‌ی (نقطه های) سیاه بر روی زمینه‌ی سپید است. این نقطه ها بر اساس الگوی استاندارد (ISO/IEC 18004:2006) ایجاد می شوند و می‌تواند حاوی: نوشته، نشانی وب، شماره تلفن، یا داده‌ی دیگری باشد.


 تاریخچه:
QR-code درسال 1994 بوسیله شرکت Denso Wave که از شرکت های زیر مجموعه تویوتای ژاپن است، ابداع و به منظور ردیابی قطعات در صنایع تولید خودرو مورد استفاده واقع شد، این نمایه ها در ژاپن بسیار فراگیر بوده و بیشترین کاربرد را میان بارکد‌های دوبُعدی دارد.


 کاربردها:
این نوع نمایه ها (QR-codes) که در ابتدا با هدف استفاده در تولید تجهیزات صنعتی ابداع شد، امروزه کاربرد های گسترده ای پیدا کرده اند، که از مهمترین دلایل آن: اطلاعات زیادی است که QRکدها قادرند در خود ذخیره کنند به طوری که یک QRکد قادر است تا 7089 رقم عددی را در خود نگهداری نماید (به جدول 1 مراجعه کنید)، همچنین به واسطه پیشرفت سالهای اخیر در صنعت تلفن های همراه، قابلیت خواندن (اسکن) و انتقال اطلاعات گوناگون نهفته در این نمایه ها، توسط دوربین تلفن های همراهی که دارای نرم افزار خواندن کد (Reader Code) باشند، برای همگان به راحتی فراهم شده است.
نمایه پاسخ سریع (QR-code) هم ‌اکنون در مفهومی بسیار وسیع‌تر در اروپا و آسیای شرقی مورد استفاده قرار می‌گیرد، در روزنامه ها کاربرد فراوان پیدا کرده و در تبلیغات، شرکت ها "نمایه پاسخ سریع(QR-Code) " خود را در روزنامه بچاپ میرسانند که حاوی اطلاعات خودشان است. در بعضی از شهرهای اروپایی برای دادن اطلاعات مختلف به گردشگران از این کدها استفاده می شود. به طور کلی این نمایه ها می‌توانند در مجلات، تابلوها، اتوبوس‌ها، کارت‌های بازرگانی و یا در هر چیزی که کاربران آن نیاز به اطلاعات دارند (حتی روی باطری تلفن همراه یا لپ تاپ)، استفاده شوند.

برخی از مهمترین کاربردهای نمایه پاسخ سریع(QR-Code) میتوانید بصورت مصور در قسمت نگاره ها (گالری تصاویر) مشاهده نمایید.
 

- استفاده در گوشی های تلفن همراه:
می توان گفت که گسترده ترین کاربرد نمایه پاسخ سریع بخصوص برای عموم مردم، استفاده و بهره برداری از اطلاعات رمز شده در آن با استفاده از تلفن های همراه است. در واقع نمایه پاسخ سریع (QR-code) بارکد هایی ساده اند که می‌توانند عملیات زیادی در گوشی های موبایل انجام دهند. این نمایه ها می‌توانند برای تغییر اطلاعات مخاطبان، اجرای یک لینک وب، باز کردن یک برنامه، یا حتی شماره‌ گرفتن مورد استفاده قرار گیرند. همچنین با گوشی اندرویدی، می توان به راحتی از مارکت های اندروید، بازی ها و نرم افزارهای مورد نیاز را خریداری یا بارگذاری نمود.

برای خواندن (اسکن) این کدها، گوشی تلفن همراه به صورت اولیه باید به موراد زیر مجهز باشد:

 1- دوربین حداقل 2 مگاپیکسلی

 2- نرم افزار نمایه خوان (بارکرد خوان)

در برخی از مدل های گوشی های تلفن همراه، نرم افزار نمایه خوان (بارکرد خوان) بطور پیش فرض نصب شده وجود دارد. تلفنهای هوشمند بلک بری و سیستم عامل گوشی گوگل موسوم به "آندروید"، استفاده ازکد "QR" را که شامل اضافه کردن بارکد‌خوان "زینگ" بر روی برخی از مدل‌ها می‌باشد، پشتیبانی می‌نماید. همچنین دارندگان آیفون و آی پد می توانند از اپلیکیشن‌ها رایگانی که ویژه اسکن این کدها نوشته شده استفاده کنند.

سیستم عامل نوکیا موسوم به "سیمبین" نیز مجهز به یک بارکدخوان است که قادر به خواندن کدهای "QR" می‌باشد، فناوری NFC در گوشی‌های جدید نوکیا روش بی‌نظیری برای استفاده از یک ضربه کوچک برای اسکن بارکدها می باشد. همینطور "ام-بارکد" نیز یک کدخوان"QR" برای سیستم عامل "مائیمو" است. حتی دارندگان گوشی هایی با سیستم عامل جاوا نیز می توانند از نرم افزار رایگان موجود مانند: KaywaReader استفاده کنند.

برای دریافت برنامه (APP) و نرم افزار های متناسب با مدل ها و سیستم عامل گوشی های مختلف اینجا کلیک کنید.

 

- توجه:
نمایه های پاسخ سریع ظرفیت بالایی جهت ذخیره اطلاعات دارند (جدول 1) اما رمز گشایی و بازیابی اطلاعات موجود در آنها بستگی مستقیم به قدرت پردازش و نوع سیستم عامل تلفن همراه داشته و ممکن در برخی موارد هنگام اسکن کد های حاوی اطلاعات زیاد، گوشی توانایی خواندن آن را نداشته باشد.

جهت دریافت کامل اطلاعات یک کد، توجه به نکات زیر ضروری است:

 1- قدرت پردازش، سیستم عامل و قدرت لنز گوشی تلفن همراه

 2- کیفیت تصویری و حجم اطلاعات موجود در کد

 3- زاویه (دوری و نزدیکی) عکس برداری (اسکن) از کد

 4- تولید کد طبق استاندارد های تعریف شده
بنابراین عدم دریافت اطلاعات از یک کد صرفن به منزله مخدوش بودن آن نیست. (لازم به ذکر است که از این کد ها در هر جهت چرخشی می توان داده ها را استخراج کرد.)


 ایجاد نمایه پاسخ سریع - QR-code
برای تولید نمایه پاسخ سریع (QR-code) مورد نظر خود، اینجا را ببینید.

 ظرفیت ذخیره داده ها
عناصر اصلی نشانه، مربع هایی با تعداد حداقل 21 × 21 و حداکثر 177 × 177 در نشانه اصلی هستند. قسمت حاشیه‌ای (منطقه سکوت) باید حداقل دارای عرضی برابر با 4 برابر عناصر کوچک نشانه باشند. اطلاعات بیشتر را می توان با در اختیار گرفتن تا 16 نشانه ذخیره کرد. (ویکیپدیا)

ظرفیت دادها در کدهای QR

کد اصلی	اطلاعات خارج شده اند.	اطلاعات اضافه شده اند.
با این که این نمایه ها در ظاهر تفاوت زیادی دارند، ولی باز هم هر سه، کلمه morden را نشان می دهند. منبع: ویکیپدیا

 پشتیبانی از زبان فارسی
همانطور که گفته شد این نمایه قابلیت ذخیره حداکثر 4,296 کاراکتر الفبایی را دارا می باشد. در این نمایه هر نوع الفبایی از هر زبان از جمله زبان فارسی قابل رمز گذاری است، اما نکته قابل توجه این است که برخی از نرم افزار های رمز گشای این کد ها ممکن است توانایی خواندن الفباهای به جز حروف لاتین را نداشته باشد. بنابراین آنچه مهم است، قدرت نمایه خوان مورد نظر در پشتیبانی از زبان های غیر لاتین است.

 استانداردها
مدارک استاندارد زیادی وجود دارد که کدکردن فیزیکی کُد QR را پوشش می دهد:

• October 1997 - AIM International (Automatic Identification Manufacturers International) standard (ISS - QR Code)
• March 1998 - JEIDA (Japanese Electronic Industry Development Association) standard (JEIDA-55).
  
• January 1999 - JIS (Japanese Industrial Standards) standard (JIS X 0510)
  
• June 2000 - ISO/IEC 18004:2000 Information technology - Automatic identification and data capture techniques - Bar code symbology - QR Code
  
• 1 September 2006 - ISO/IEC 18004:2006 Information technology - Automatic identification and data capture techniques - QR Code 2005 bar code symbology specification
  

منابع:

در سطح لایه کاربردی، تغییراتی بین محصولات مختلف وجود دارد:
 - NTT docomo استانداردهای قابل پیاده سازی برای رمزگشایی URLها، اطلاعات تماس، و دیگر انواع داده برپا کرده اند که نمونه این کاربرد ها هنگام تولید کد قابل انتخاب هستند. اینجا را ببینید.
- پروژه متن-باز "zxing" یک فهرست از انواع داده کد QR را شناسایی می کند.


 نمایه پاسخ سریع کوچک یا QR-code Micro


میکروکد QR یک نسخه از استاندارد QR می باشد، که جهت استفاده در کاربردهای کوچک طراحی شده شده است. میکرو QR شبیه به نسخه اصلی بوده و بیشترین ظرفیت ذخیره در این نسخه، حداکثر 35 کاراکتر عددی می باشد.

 مجوز های استفاده
استفاده از کد QR از نقطه نظر مجوز کاملا‍ رایگان و بدون حق استفاده‌ی انحصاری است. کد QR به طور شفاف به صورت استاندارد ISO تعریف و منتشر شده است. Denso Wave حق امتیاز کد QR را در اختیار گرفته است و از آن جهت کسب درآمد استفاده نمی‌کند ، ولی حق امتیاز اجرا و پیاده سازی آن را خیر. (ویکیپدیا)

لفظ کد QR یک registered trademark از شرکت Denso Wave است. (اصطلاح کد "کیو-آر"، یک برند ثبت شده برای شرکت "دنسو-ویو" می‌باشد.)


 سوءاستفاده ها، هشدار به استفاده کنندگان
همانند بسیاری از تکنولوژی های دیگر، ممکن است سوء استفاده هایی از کدهای QR بمنظور کاربرد های غیر عادی بوجود آید.
از مهمترین موارد سوء استفاده، هدایت کاربر به وب سایت های آلوده است.
- لینک دادن به وب سایت های خطرناک با سوء استفاده از نا آگاهی کاربر، می تواند باعث مشکلات کوچک و بزرگ شود. با توجه به غالب کاربرد کد های QR که با تلفن های همراه انجام می شود، هدف، اطلاعات موجود در گوشی استفاده کننده است. این اقدامات ممکن است در پس زمینه اتفاق بیفتد، در حالی که کاربر تنها یک صفحه وب بی ضرر مشاهده می کند. اگرچه درصد چنین سوء استفاده هایی بسیار پایین است، اما همواره جانب احتیاط را فراموش نکنید. پیشنهاد ما به شما، هنگام مواجه با مواد مشابه، مشاهده محتویات بارکد با استفاده از بارکد خوان آنلاین است. همچنین صفحه رفع مسئولیت را ببینید